System Zarządzania Jakością – zarys problemu
Podstawowe pojęcia i zagadnienia
Jakość wg J. Oakland’a to stopień zaspokojenia potrzeb i spełnienia wymagań klienta.
Jakość wg E. Deming’a to przewidywany stopień jednorodności i niezawodności przy możliwie niskich kosztach i dopasowaniu do wymagań.
Jakość wg J. Juran’a to zgodność wyrobu z wyspecyfikowanymi wymaganiami.
Zarządzanie jakością – skoordynowane działania dotyczące kierowania organizacją i jej nadzorowania w odniesieniu do jakości [16].
System Zarządzania Jakością – zbiór wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddziałujących elementów do ustanawiania polityki i celów, i osiągania tych celów do kierowania organizacją i jej nadzorowania w odniesieniu do jakości [16]. Kwestię budowy i wdrożenia w organizacji SZJ reguluje seria międzynarodowych norm ISO 9000.
Z historycznego – ewolucyjnego – punktu widzenia proces rozwoju SZJ można podzielić na cztery etapy:
sterowanie jakością – etap, w którym główny wysiłek skierowano na kontrolę ostateczną i eliminację wyrobów, które zawierają wady; główną wadą tego podejścia był fakt uprzedniego ponoszenia kosztów na produkcję nie pozbawioną wad,
zapewnienie jakości – etap, w którym zwracano większą uwagę na wykrywanie wad i zapobieganie im zanim dana wada wystąpi, uwzględnianie zależności między elementami, dbanie o jakość elementów wejścia procesu produkcyjnego, gdyż znajduje ono przełożenie na jakość końcowych produktów,
zarządzanie jakością – etap, w którym zaczyna się uwzględniać zasoby ludzkie i elementy finansowo – ekonomiczne, wbudowanie zasad ciągłego doskonalenia w procesy organizacyjne,
TQM - etap, w którym następuje integracja wszystkich poprzednich elementów zarządzania jakością, stosowanie podejścia procesowego, koncentracja wysiłków na kliencie zewnętrznym i wewnętrznym oraz zaangażowanie wszystkich pracowników w budowanie kultury jakości w organizacji.
Wdrażanie i funkcjonowanie
Decydujący wpływ na wdrożenie SZJ w przedsiębiorstwie:
presja konkurencyjnego otoczenia,
prestiż,
ustanowienie nowych celów,
potrzeba uporządkowania realizowanych w organizacji procesów,
ułatwienie współpracy z innymi organizacjami.
Przed wdrożeniem w organizacji SZJ jednym z pierwszych zadań jest opracowanie schematu organizacyjnego. Drugim zadaniem jest jednoznaczne określenie odpowiedzialności i uprawnień pracowników. Realizacja tego zadania daje wysokie prawdopodobieństwo prowadzenia prac wdrożeniowych przez osoby kompetentne oraz wysoki poziom sprawności i skuteczności ich działania. SZJ ma zapewnić w organizacjach zaprowadzenie jasnych uregulowań odnośnie kształtowania środowiska pracy, komunikowania się wewnątrz organizacji i pomiędzy innymi organizacjami, pozyskiwanie informacji o funkcjonowaniu systemu oraz wprowadzenie mechanizmów jego ciągłego doskonalenia.
Proces wdrażania SZJ składa się zasadniczo z sześciu kroków:
Określenie potrzeb i oczekiwań klientów oraz innych zainteresowanych podmiotów.
Ustalenie polityki jakości i celów związanych z jakością.
Określenie procesów i zakresów odpowiedzialności niezbędnych do osiągnięcia celów jakościowych.
Określenie i zapewnienie niezbędnych zasobów do osiągnięcia celów jakościowych.
Ustalenie metod pomiaru skuteczności i sprawności każdego procesu.
Określenie działań zapobiegających niezgodnościom i eliminowanie tych niezgodności.
Wdrażanie i funkcjonowanie SZJ wymaga od organizacji stosowania, zgodnych z normą ISO 9000, następujących zasad:
skupienie uwagi na kliencie,
przywództwo – kierownictwo organizacji określa cele i kierunki, powinno także stworzyć klimat odpowiedni dla pełnego zaangażowania się pracowników w realizację postawionych celów,
zaangażowanie ludzi – pracownicy na wszystkich szczeblach organizacji stanowią o jej istocie,
podejście procesowe – pożądany rezultat jest osiągany sprawniej, jeżeli cała działalność i związane z nią zasoby są traktowane jako proces i tak zarządzane,
systemowe podejście do zarządzania – identyfikacja, zrozumienie i zarządzanie powiązanymi ze sobą procesami jak systemem wpływa na sprawność i skuteczność w osiąganiu postawionych przez organizację celów,
ciągłe doskonalenie – powinno stanowić stały cel całej działalności przedsiębiorstwa,
korzystne stosunki z dostawcami – pomiędzy organizacją i jej dostawcami występują wzajemne zależności i obustronne korzyści.
Dokumentacja
W zależności od wielkości oraz rodzaju prowadzonej działalności przez przedsiębiorstwo zakres dokumentacji SZJ dla poszczególnych firm może być różny. W każdej sytuacji zakres dokumentacji nie powinien być szerszy niż wynika to z rzeczywistych potrzeb organizacji przy jednoczesnym zagwarantowaniu, że ustalona dokumentacja w pełni zabezpiecza wdrożenie, utrzymanie oraz doskonalenie SZJ.
Rys. 13. Poziomy dokumentowania w SZJ. Źródło: opracowanie własne.
Dokumentacja SZJ jest uporządkowana hierarchicznie. Najwyższy szczebel tworzą dokumenty zewnętrzne, na które składają się normy międzynarodowe z serii ISO 9000 i normy krajowe (definiują ogólne wymagania) oraz normy branżowe (definiują specjalne wymagania klientów). Niższy szczebel stanowią dokumenty wewnętrzne – dokumenty systemu, na które składają się:
księga jakości – definiuje najważniejsze cele i sposoby ich realizacji,
procedury – definiują działania w ujęciu ogólnym: kto?, co?, w jakim przypadku? itp.,
instrukcje – definiują działania szczegółowe: jak?, kiedy?,
zapisy jakości – stanowią dowód realizowania SZJ.
Księga jakości jest najważniejszym dokumentem SZJ. Opisuje politykę jakości oraz zakres SZJ, a także zasięg jego obowiązywania w organizacji. Księga jakości dokumentuje i udowadnia zdolność jakościową organizacji, określa cele jakościowe, podział zadań, kompetencji i obowiązków personelu, który wykonuje i nadzoruje prace mające wpływ na jakość wytwarzanych wyrobów czy świadczonych usług. Księga może także obejmować udokumentowane procedury lub odwoływać się do nich. Zazwyczaj jest opracowywana dla całego przedsiębiorstwa, lecz w uzasadnionych przypadkach może być także tworzona dla wydzielonych wydziałów organizacji. Księga jakości , tak jak i pozostałe elementy dokumentacji SZJ, powinna być nadzorowana, czyli na bieżąco przeglądana i aktualizowana, a wprowadzone zmiany zatwierdzone.
Procedury postępowania opisują szczegółowo warunki wykonania i kontrolę działań związanych z przeprowadzeniem różnorodnych zadań lub zarządzaniem jakością tych działań. Procedura ma charakter operacyjny i jest adresowana do konkretnych osób odpowiedzialnych za ich realizację w przedsiębiorstwie. Oprócz osób odpowiedzialnych procedura powinna określać zakres stosowania, tryby wykonawcze, warunki, które należy spełniać i przestrzegać, kryteria wyboru postępowań alternatywnych. Ponadto procedura powinna odnosić się do innych dokumentów, ich stosowania, opracowywania, rozpowszechniania oraz aktualizowania.
Instrukcje to dokumenty szczegółowe, opracowywane dla konkretnych stanowisk. W instrukcjach podany jest opis, jak poszczególne działania przewidziane w procedurach winny być realizowane. Instrukcje należy opracować tylko wtedy, gdy jest niezbędna dla poprawnego wykonania działań mających znaczenie dla jakości.
Zapisy jakości stanowią dowód, że w SZJ są realizowane cele nakreślone w księdze jakości, a następnie uszczegółowione w procedurach. Zapisy jakości mają postać raportów z auditów i przeglądów SZJ, a także rejestrów dostawców, ewidencji niezgodności. Od pozostałych dokumentów odróżnia je brak zmian po ich stworzeniu.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.